Το εργαστήριο
 

Ποιοι είμαστε

Το Εργαστήριο Κοινωνικών και Πολιτικών Θεσμών ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 2002 και ανήκει στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου εξυπηρετώντας διδακτικές κι ερευνητικές ανάγκες σε θέματα θεωρίας, έρευνας και τεκμηρίωσης δεδομένων του κοινωνικού και πολιτικού συστήματος σε Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση. Από το 2017, διευθυντής του είναι ο Παναγιώτης Γρηγορίου, Καθηγητής Διεθνών και Ευρωπαϊκών Θεσμών.

Στόχοι

  • Κάλυψη σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο των διδακτικών και ερευνητικών αναγκών του τμήματος Κοινωνιολογίας, καθώς και των άλλων τμημάτων του Πανεπιστημίου Αιγαίου, στα αντικείμενα με τα οποία ασχολείται.
  • Tεκμηρίωση έρευνας και μελέτης σε θέματα Θεσμικού Σχεδιασμού, Κοινωνιολογίας των Πολιτικών Θεσμών και Πρακτικών με έμφαση στον ενωσιακό χώρο.
  • Παραγωγή Κοινωνιολογικού & Παιδαγωγικού υλικού σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή. Ειδικότερα, έκδοση βιβλίων και περιοδικών με Ακαδημαϊκούς, Ερευνητικούς και Παιδαγωγικούς στόχους.
  • Διοργάνωση ημερίδων, σεμιναρίων, συμποσίων, συνεδρίων και άλλων εκδηλώσεων, με στόχο την επιστημονική εμβάθυνση και τη διάδοση των αποτελεσμάτων της όλης ερευνητικής εργασίας.
  • Εκτέλεση ερευνητικών προγραμμάτων αντίστοιχου περιεχομένου.
  • Ανάληψη εκτέλεσης ερευνητικών ή επιμορφωτικών έργων από άλλους φορείς, δημόσιους ή ιδιωτικούς.
  • Ανάπτυξη διεπιστημονικής έρευνας στα αντικείμενα του ενδιαφέροντός του, και, κατά συνέπεια, προαγωγή συνεργασίας με άλλα αντίστοιχα Εργαστήρια, Ερευνητικά Κέντρα και Α.Ε.Ι. της Ελλάδας και του εξωτερικού.
  • Υποβοήθηση και ανάπτυξη θεωρητικής έρευνας στην χώρα μας, στα αντικείμενά του και ειδικότερα σε εκείνο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινωνιολογίας και της Ευρωπαϊκής Διακυβέρνησης.
  • Παροχή υπηρεσίων κατά τα προβλεπόμενα στο ΠΔ 159/1984 (Α' 53), με το οποίο και ιδρύθηκε.
  • Οργάνωση και υποβοήθηση μεταπτυχιακών και διδακτορικών ερευνών.
Ιδιαίτερη σχέση έχει δε αναπτύξει με το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών του Τμήματος «Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση και Ευρωπαϊκές Κοινωνίες»

Ερευνητικοί τομείς

Το προσωπικό του Εργαστηρίου έχει κατανεμηθεί, με βάση τις σπουδές και το ακαδημαϊκό υπόβαθρο του κάθε μέλους, σε τέσσερις βασικούς ερευνητικούς τομείς, όπως παρακάτω, οι οποίοι καλύπτουν ευρύ φάσμα του αντικειμένου των κοινωνικών και πολιτικών θεσμών, κυρίως της Ευρώπης.


Ευρωπαϊκό Δίκαιο - Ευρωπαϊκοί Θεσμοί

Η έρευνα στην ομάδα «Ευρωπαϊκό Δίκαιο και Ευρωπαϊκοί Θεσμοί» επικεντρώνεται στη νομική και διοικητική πλευρά της ΕΕ. Τα επιμέρους ερευνητικά ενδιαφέροντα της ομάδας, πλαισιώνονται ευρύτερα, από την έρευνα της εφαρμογής του δίκαιου της ΕΕ (τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα), των Διεθνών Συνθηκών και της συνάφειάς τους με τις εθνικές πολιτικές των κρατών μελών, του νομικού πλαισίου της ΕΕ και το Δικαστήριο της ΕΕ. [περισσότερα]
Οι διαδικασίες ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, η διαδικασία λήψης αποφάσεων της ΕΕ όπως και η δομή των διοικητικών οργάνων είναι, επίσης, μερικά από τα ευρύτερα θέματα έρευνας της ομάδας. Συγκεκριμένα τα ερευνητικά ενδιαφέροντα της ομάδας, επικεντρώνονται α) στο Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο και το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, β) στην Προσφυγική/Μεταναστευτική Κρίση και το πώς επηρεάζει τη λειτουργία και το μέλλον της ΕΕ, γ) στις θεωρίες Δημοκρατικοποίησης, δ) στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και στην εσωτερική πολιτική των δυο χωρών, ε) στο Κοινοτικό Κεκτημένο της ΕΕ και η σχέση του με την Κοινωνία των Πολιτών, στ) στην προστασία των Κοινωνικών δικαιωμάτων, και ζ) Ευρωπαϊκός Πολιτισμός και Ευρωπαϊκή Ιθαγένεια.


Ευρωπαϊκή Οικονομική Διακυβέρνηση – Οικονομία

Η έρευνα της ομάδας επικεντρώνεται στη μελέτη της Ευρωπαϊκής Οικονομίας και εστιάζεται ιδιαίτερα σε θέματα που αφορούν στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Διακυβέρνηση. Η πρόσφατη κρίση χρέους, οι μηχανισμοί που αναπτύχθηκαν για την αντιμετώπισή της, το κοινό νόμισμα, η τραπεζική «ενοποίηση», η στρατηγική συνοχής, η Οικονομική και Νομισματική Ένωση, το πλέγμα κανόνων δημοσιονομικής πολιτικής, όπως το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ) και η πορεία προς την πλήρη ολοκλήρωση αποτελούν τα κυριότερα ερευνητικά ενδιαφέροντα των μελών του τομέα. [περισσότερα]
Η έρευνα των παραπάνω έχει σαν κύριο στόχο την εύρεση - παρουσίαση επιστημονικά τεκμηριωμένων απαντήσεων σε ερωτήματα σχετικά με τα υπόψη ζητήματα,όπως για παράδειγμα, γιατί η ύφεση έχει διαρκέσει τόσα χρόνια στην Ελλάδα, παρά τα σκληρά μέτρα που εφαρμόστηκαν και τα υψηλά δάνεια που ελήφθησαν από τους μηχανισμούς της ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό, έχει αναπτυχθεί σχετικό εκπαιδευτικό υλικό για το μάθημα «Ευρωπαϊκή Οικονομική Διακυβέρνηση και Κοινωνικοοικονομικές κρίσεις: Η Περίπτωση της Ελλάδας».


Ευρωπαϊκή Ιστορία - Πολιτισμός

Η ερευνητική προσέγγιση εστιάζεται στην μελέτη της πορείας της Ευρωπαϊκής ενοποιητικής ιδέας στον χρόνο, στην ιστορία των Ευρωπαϊκών Θεσμών και των εκφάνσεων του Ευρωπαϊκού πολιτισμού: Όχι ως γνώση του παρελθόντος αλλά στο πλαίσιο των εντεινόμενων αναγκών κατανόησης της ταυτότητας τόσο της Ευρωπαϊκής κοινωνίας όσο και του Ευρωπαϊκού οικοδομήματος. [περισσότερα]
Στο προαναφερόμενο πλαίσιο εμβάθυνσης, συντίθενται όψεις κοινωνικής, πολιτικής, οικονομικής, πολιτισμ(τ)ικής, διπλωματικής και στρατηγικής σημασίας του Ευρωπαϊκού παρελθόντος, με στόχο την εύρεση απαντήσεων στα ζητήματα του κοινού Ευρωπαϊκού παρόντος. Αφ’ ετέρου, η εν λόγω διείσδυση στην δημόσια και στην κοινωνική ζωή του παρελθόντος, αποτελεί προνομιακό πεδίο μύησης προς το «άλλο» και άρα, αποτελεί ουσιαστικό τρόπο μάθησης της Δημοκρατίας. Στη Συνθήκη της Λισαβόνας, και συγκεκριμένα στο προοίμιο της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, γίνεται για πρώτη φορά επίσημη αναγνώριση της σημασίας που αποδίδεται στον πολιτισμό, αναφέροντας ότι τα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπογράφουν την παρούσα «εμπνεόμενα από την πολιτιστική, τη θρησκευτική και την ανθρωπιστική κληρονομιά της Ευρώπης». Ένας από τους κύριους στόχους της EE, όπως καθορίζεται στη Συνθήκη, είναι να «σέβεται τον πλούτο της πολιτιστικής και γλωσσικής της πολυμορφίας» και να «μεριμνά για την προστασία και ανάπτυξη της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς» (άρθρο 3 ΣΕΕ). Στο πλαίσιο αυτό, το επιστημονικό μας ενδιαφέρον επικεντρώνεται στον τομέα του πολιτισμού με τη μελέτη και εμβάθυνση σε συγκεκριμένους άξονες. Των επιστημονικών μας ενδιαφερόντων άπτονται θέματα όπως η συμβολή της Ε.Ε. στην ανάπτυξη των πολιτισμών των κρατών μελών και του σεβασμού της εθνικής και περιφερειακής πολυμορφία τους, ενώ ταυτόχρονα διερευνώνται οι τρόποι προβολής από τα κράτη μέλη της κοινής πολιτιστικής κληρονομιάς. Μέσα από το ευρύ πεδίο που καλύπτει η έννοια του πολιτισμού, μελετώνται η συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών, η υποστήριξη και η συμπλήρωση των δράσεων τους όσον αφορά τη βελτίωση της γνώσης και τη διάδοση του πολιτισμού και της ιστορίας των ευρωπαϊκών λαών, τη διατήρηση και προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς με ευρωπαϊκή σημασία, και την προαγωγή των μη εμπορικών πολιτιστικών ανταλλαγών και της καλλιτεχνικής και λογοτεχνικής δημιουργίας, συμπεριλαμβανομένου του οπτικοακουστικού τομέα. Επιπρόσθετα, διερευνάται η συνεργασία των κρατών μελών με τρίτες χώρες και αρμόδιους διεθνείς οργανισμούς με απώτερο στόχο την καλλιέργεια της λεγόμενης πολιτιστικής διπλωματίας και τη διεύρυνση των πολιτιστικών σχέσεων, οι οποίες ενισχύουν παράλληλα την κοινωνικο οικονομική συνοχή κι ανάπτυξη.

Κοινή Εξωτερική Πολιτική & Πολιτική Ασφάλειας/Άμυνας

Τα ερευνητικά ενδιαφέροντα της ομάδας «Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας» εστιάζουν στη διάσταση μιας κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής στα θέματα Άμυνας και Ασφάλειας. Τα επιμέρους ερευνητικά ενδιαφέροντα της ομάδας, στηρίζονται στις Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Συνθήκες και τη συνάφειά τους με τις εθνικές πολιτικές των κρατών μελών. [περισσότερα]
Επίσης βασίζονται στα βασικά χαρακτηριστικά του πυλώνα αυτού όπως είναι ο διακυβερνητικός του χαρακτήρας μέσω της αρχής της ομοφωνίας, ο προσδιορισμός των γενικών της στόχων προς τους οποίους τα κράτη μέλη έχουν την υποχρέωση της συμμόρφωσης τους, η επίλυση ζητημάτων ασφαλείας καθώς και η μελλοντική διαμόρφωση μιας κοινής αμυντικής πολιτικής. Τέλος, είναι εξίσου σημαντικό να αναφερθεί ότι ενισχύθηκε προοδευτικά από τις συνθήκες που επακολούθησαν και ιδιαίτερα από τη συνθήκη της Λισαβόνας.Συγκεκριμένα, περιλαμβάνονται οι παρακάτω ενότητες:
  • Τρομοκρατία, υβριδικός πόλεμος και διαχείριση πληροφοριών,
  • Η διάσταση της άμυνας και της ασφάλειας ως την τελευταία πράξης της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης,
  • Η ευρωπαϊκή διαδικασία λήψης αποφάσεων για θέματα Άμυνας και Ασφάλειας,
  • Οι κοινές επιχειρησιακές δράσεις διαχείρισης Προσφυγικής- Μεταναστευτικής Κρίσης στο πλαίσιο της ΚΕΠΠΑ και πώς αυτή επηρεάζει τις σχέσεις των κρατών μελών της ΕΕ,
  • Σχέσεις ΕΕ και ΝΑΤΟ και η εξέλιξη – δυναμικές τους και
  • Οι βασικοί πυλώνες της ΚΕΠΠΑ.